پروژه‌های عمرانی بزرگ در ایران


سد چم شیر:

این سد در استان فارس در حال ساخت است و بلندترین سد خاکی در ایران خواهد بود.

سدی در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران)، مرکز شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد است که بر روی رود زهره، قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به این رود، در مجاورت محلی به نام تنگه چم‌شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث شده‌است. سد چم شیر پنجمین سد بزرگ کشور ایران و بزرگ‌ترین سد بتنی و غلتکی در خاورمیانه می‌باشد. 

در زمان آبگیری سد، کارزاری برای توقف آبگیری آن به دلیل مسائل زیست‌محیطی ایجاد شد که ادعا می‌کرد به‌واسطه سازندهای نمکی و گچی در دریاچه سد، بعد از آبگیری شوری آب دریاچه و پایین‌دست سد چند برابر خواهد شد. همچنین وجود چاه‌های نفت در اطراف دریاچه سد از جمله دلایل درخواست توقف آبگیری ذکر شده‌بود. اگرچه کارشناسان سد بر این باور بودند سد چم‌شیر نه تنها باعث کاهش کیفیت آب نخواهد شد، بلکه کیفیت آب رودخانه زهره را در بلند مدت افزایش خواهد داد.


آزادراه تهران - شمال:

این آزادراه که به عنوان بزرگترین پروژه عمرانی ایران شناخته می‌شود، پایتخت را به شمال کشور متصل می‌کند. 

پروژهٔ آزادراه تهران-شمال برای انجام پیوندی سریع و ارزان میان منطقهٔ شمالی و مرکزی ایران و آسانی ارتباط با کشورهای همسایهٔ شمالی ایران، برای اجرا پیشنهاد شد.احداث این آزادراه از سال ۱۳۷۵ آغار شد. این آزادراه، بخشی از «آزادراه سراسری شمال-جنوب» خواهد بود که کوتاه‌ترین راه ارتباطیِ دریای خزر (بندر نوشهر) با خلیج فارس بوده و در ترانزیت منطقه نقش بزرگی خواهد داشت.


فرودگاه بین‌المللی امام خمینی: 

این فرودگاه در جنوب تهران واقع شده است و یکی از بزرگترین فرودگاه‌های خاورمیانه است. 

فرودگاهی است که در ۵ کیلومتری شهر حسن‌آباد، واقع در بخش فشاپویه شهرستان ری در جنوب استان تهران (۲۵ کیلومتری شهر تهران)، در مسیر بزرگراه تهران-قم در یک محدوده ۱۴ هزار هکتاری قرار دارد. این فرودگاه را شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی اداره می‌کند و مرکز فعالیت شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر، ماهان ایر، هواپیمایی آسمان، قشم ایر، هواپیمایی کاسپین، هواپیمایی تابان و هواپیمایی زاگرس است. تا اوت ۲۰۱۴، فرودگاه امام، میزبان بیش از ۴۰ شرکت هواپیمایی بوده که با بیش از ۷۰۰ پرواز هفتگی تهران را به شهرهایی در بیش از ۳۰ کشور جهان متصل می‌کنند. فاز ۱ فرودگاه بین‌المللی امام خمینی دارای یک پایانه مسافربری فعال با ظرفیت جابجایی ۶/۵ میلیون مسافر و ۱۲۰ هزار تن بار در سال بوده و فاز ۲ فرودگاه نیز در حال ساخت است. در شهریور ۹۳ پل ارتباطی فاز ۱ و ۲ با تغییر کاربری به عنوان پایانه موقت حجاج مورد بهره‌برداری قرار گرفت.در سال ۲۰۱۶ میلادی ۵۳٬۳۵۹ نشست و برخاست هواپیما در این فرودگاه انجام شد و ۷٬۸۲۱٬۳۶۹ نفر مسافر و ۱۴۸٬۰۲۰٬۴۱۵ کیلوگرم بار از طریق آن جابجا شدند. به تازگی نیز پایانه سلام این فرودگاه افتتاح شده‌است.


پالایشگاه ستاره خلیج فارس:

این پالایشگاه در استان هرمزگان در حال ساخت است و بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی در جهان خواهد بود. 

پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس که نام رسمی آن شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس است، به‌عنوان نخستین پالایشگاه طراحی‌شده بر اساس خوراک میعانات گازی با ظرفیت ۳۶۰هزار بشکه در روز شامل واحدهای تقطیر، پالایش گاز مایع، تبدیل کاتالیستی، پالایش نفتا، ایزومریزاسیون، پالایش نفت سفید و نفت‌گاز با هدف تولید بنزین، گازوئیل، ال‌پی‌جی و سوخت جت در کنار پالایشگاه نفت بندرعباس ساخته شده‌است. خوراک موردنیاز این پالایشگاه با یک خط‌لوله به‌طول بیش از ۴۸۵ کیلومتر از پالایشگاه‌های گاز پارس‌جنوبی تأمین شده‌است.

ساخت این پالایشگاه با ۷۰۰ هکتار مساحت از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و در پایان سال ۱۳۹۷ سه فاز نخست آن به بهره‌برداری رسید و اکنون بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی در جهان می‌باشد.


نیروگاه اتمی بوشهر:

این نیروگاه اولین نیروگاه اتمی در ایران است و در استان بوشهر واقع شده است. 

نخستین تأسیسات هسته‌ای ایران می‌باشد که از گونه رآکتور آب فشرده با ظرفیت تولید ۱۰۲۴ مگاوات برق است. شرکت روسی اتم‌ستروی‌اکسپورت، پیمانکار اصلی این نیروگاه است. ساخت این نیروگاه در سال ۱۳۵۴ به دستور محمدرضا پهلوی توسط شرکت زیمنس آلمان آغاز شد و قرار بر این بود که تا پایان ۱۳۶۴، این نیروگاه به بهره‌برداری برسد ولی با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ ساخت آن به‌طور کامل متوقف شد. بالاخره در سال ۱۳۷۴، قراردادی میان ایران و روسیه برای تکمیل آن به امضاء رسید که تکمیل آن تا شهریور ماه ۱۳۹۰ به طول کشید. در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، نیروگاه بوشهر، تولید برق را آغاز کرد و تا کنون با توان ۱۰۰۰ مگاوات فعالیت می‌کند.

نیروگاه بوشهر، نخستین نیروگاه هسته‌ای تولید انرژی در غرب آسیا است. پیش از این، سه واحد نیروگاه تحقیقاتی در ایران، دو واحد نیروگاهی در عراق، دو واحد نیروگاهی در اسرائیل و یک واحد نیروگاه در سوریه ساخته شده بود اما در آن زمان، نیروگاه هسته‌ای تولید برق در منطقه وجود نداشت. بر اساس قرارداد سازمان انرژی اتمی ایران با روسیه، تأمین سوخت آن با روسیه است و پسماند اتمی آن نیز به روسیه بازمی‌گردد و مسئولیت اداره آن بر عهده پرسنل ایرانی است که به زبان روسی تسلط کامل دارند.



پروژه‌های عمرانی بزرگ در جهان


کانال سوئز جدید:

این کانال در سال 2015 افتتاح شد و مسیر کشتیرانی را بین اروپا و آسیا کوتاه‌تر کرد. 

کانال جدید سوئز ۷۲ کیلومتر (۴۵ مایل) طول دارد که شامل ۳۵ کیلومتر (۲۲ مایل) حفاری خشک و ۳۷ کیلومتر (۲۳ مایل) «گسترش و حفر عمیق» برای ایجاد خط دوم حمل و نقل در ۱۶۴ کیلومتر موجود است کانال طولانی (۱۰۲ مایل)، امکان عبور مجزا کشتی‌ها از جهت مخالف را فراهم می‌کند.


پل هوایی چاناکاله:

این پل که در حال ساخت است،  قاره اروپا و آسیا را به هم متصل خواهد کرد.

«پل چاناکاله 1915»، که در مارس 2022 افتتاح شد، با طول 2023 متر طولانی‌ترین پل معلق جهان است، و از روی آبراه داردانل در جنوب دریای مرمره می‌گذرد و سواحل آسیایی و اروپایی ترکیه را به هم متصل می‌کند. این پل به نام سال پیروزی دریایی مهم امپراطوری عثمانی در برابر بریتانیا و فرانسه در جریان جنگ جهانی اول نامگذاری شده است.


برج خلیفه:

آسمان‌خراشی در شهر دبی در امارات متحدهٔ عربی است. این برج با ۱۶۳ طبقهٔ قابل استفاده و ۸۲۸ متر بلندی، هم‌اکنون بلندترین سازه و آسمان‌خراش ساختهٔ شده به دست انسان است. ساخت این برج، از ۶ ژانویهٔ ۲۰۰۴ آغاز شد و در روز چهارم ژانویهٔ ۲۰۱۰ گشایش یافت.

برج خلیفه در ابتدا با نام «برج دبی» شناخته می‌شد اما در روز افتتاحیه توسط محمد بن راشد آل مکتوم، نام آن به افتخار حاکم امارات، خلیفه بن زاید آل نهیان، به «برج خلیفه» تغییر کرد.

برج خلیفه دارای بیش از هزار واحد آپارتمان، ۴۹ طبقه اداری، ۴ استخر و یک کتابخانهٔ مخصوص ساکنان است. همچنین هتل آرمانی با ۱۶۰ اتاق به طراحی جورجیو آرمانی در طبقات اولیهٔ برج واقع است.

طراحی این برج اثر شرکت آمریکایی اسکیدمور، اوینگز، مریل (SOM) و معمار آمریکایی، ادرین اسمیت، با الهام از معماری اسلامی، طبیعت صحرا و گل هایمنوکالیس است.


سد سه دره:

این سد بزرگترین سد برق‌آبی در جهان است و در چین واقع شده است.

سد سه‌دره یا سد سه دهانه (به انگلیسی: Three Gorges Dam)، که بر روی رود یانگ‌تسه در چین ساخته شده‌است. نیروگاه برق‌آبی ساخته‌شده در این سد، بزرگ‌ترین نیروگاه جهان (در بین همهٔ انواع نیروگاه‌ها) است و از نظر تولید برق از سد ایتایپو پیشی گرفته‌است. کار ساخت بدنهٔ این سد، در سال ۲۰۰۶ به پایان رسید، ولی تکمیل سد و تأسیسات نیروگاه برق‌آبی آن در ۴ ژوئیه ۲۰۱۲ با نصب آخرین توربین به پایان رسید. از زمان تکمیل نیروگاه برق‌آبی این سد در سال ۲۰۱۲ میلادی، توان تولید برق آن برابر با ۲۲۵۰۰ مگاوات می‌باشد. لازم است ذکر شود توان ۲۲۵۰۰ مگاواتی این سد با بهره‌گیری از ۳۲ ژنراتور ۷۰۰ مگاواتی و ۲ ژنراتور ۵۰ مگاواتی فراهم شده‌است.

در سال ۲۰۱۴ میلادی نیروگاه برق‌آبی این سد با تولید ۹۸٫۸ تراوات ساعت انرژی از نظر میزان انرژی تولیدی در سال به رتبه اول جهان دست یافت. این در حالی است که تولید انرژی سالانه سد ایتایپو ۸۷٫۸ تراوات ساعت در سال ۲۰۱۴ بود.

این سد علاوه بر تولید برق، ظرفیت کشتی‌رانی رودخانه یانگ‌تسه را افزایش داده و همچنین پتانسیل وقوع سیل در پایین‌دست را به کمک فراهم کردن فضای ذخیره سیل کاهش داده‌است. دولت چین به این پروژه به عنوان یک مهندسی تاریخی و همچنین یک موفقیت اجتماعی و اقتصادی نگاه می‌کند. توربین‌های بسیار بزرگ و در ضمن بسیار پیشرفته این نیروگاه برق‌آبی گامی به سوی کاهش انتشار گازهای گل‌خانه‌ای است. با این حال، با آب‌گیری این سد برخی از محوطه‌های باستان‌شناسی و فرهنگی منطقه به زیر آب رفت و سبب آواره شدن حدود ۱٫۳ میلیون نفر شد. ضمن آنکه باعث تغییرات زیست‌محیطی قابل توجهی، از جمله افزایش خطر رانش زمین شد. به هر صورت این سد یک موضوع بحث‌برانگیز هم در داخل و هم در خارج از کشور چین بوده‌است.


تونل مانش:

این تونل زیرزمینی انگلستان و فرانسه را به هم متصل می‌کند. 

تونل مانش مسیر راه‌آهن ۵۲ کیلومتری در بستر کانال مانش است که بندر پادوکاله فرانسه را به شهرک فوکستون انگلستان متصل می‌کند. این تونل در زیر کف دریا حفر شده‌است.

مخارج آن که بزرگ‌ترین پروژهٔ ساختمانی اروپا است، ۶ میلیارد پوند (تقریباً ۸ میلیارد دلار) برآورد شده‌است. این تونل ۴۰ متر پایین‌تر از کف دریا (بیش از ۱۰۰ متر پایین‌تر از سطح دریا) ساخته شده و دارای ۲ خط (رفت و برگشت) برای قطارهای حمل اتومبیل و مسافر است. قطر هر کانال ۷٫۶ متر و دارای لوله‌های تهویه و نجات مصدومان احتمالی است. عبور قطارها از تونل ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و با این پروژه زمان مسافرت از پاریس به لندن و بالعکس از طریق زمینی ۳ ساعت کاهش خواهد یافت.

تونل مانش که به آن تونل کانال نیز گفته می‌شود، بار دیگر انگلستان را از طریق خشکی به دیگر قارهٔ اروپا متصل می‌کند. این تونل ۵۰٫۵ کیلومتر طول دارد که زیر بستر دریای مانش حفر شده و کنت در انگلیس را به کاله در فرانسه متصل می‌کند. مانش که انجمن مهندسان عمران آمریکا آن را یکی از عجایب هفتگانهٔ دنیای مدرن نامیده‌است دارای دو خط ریلی و یک تونل جانبی برای خودروها است. گفته می‌شود تنها در عصر یخبندان یعنی چیزی حدود ۸٬۵۰۰ سال پیش انگلستان به اروپا متصل بوده‌است. این پروژه در زمان اجرا با صرف ۲۱ میلیارد پوند پرهزینه‌ترین طرح مهندسی تاریخ به‌شمار می‌رفت به گونه‌ای که هزینهٔ اجرای آن ۷ برابر بیشتر از هزینهٔ اجرایی پل گلدن گیت (یکی از عجایب هفتگانهٔ دنیای مدرن) بود.

بیشتر ماشین‌ها و دستگاه‌های حفر تونلی که در این پروژه مورد استفاده قرار گرفتند دو برابر یک زمین فوتبال طول داشتند و قادر بودند روزی ۷۶ متر تونل حفر کنند. با این حال حفر تونل ۶ سال طول کشید و قرار بود انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها در نقطه‌ای مشترک به هم برسند که انگلیسی‌ها موفق شدند سریع‌تر به نقطهٔ موردنظر برسند. یکی از نکات مهم در خصوص حفر تونل این بود که دوطرف باید بدون کوچک‌ترین انحرافی به یکدیگر می‌رسیدند. به‌همین خاطر از سیستم‌های رادیویی و همچنین GPS نهایت استفاده به‌عمل آمد.

پس از پایان تمام مراحل ساخت تونل، فرانسوا میتران (رئیس‌جمهور وقت فرانسه) و الیزابت ملکهٔ انگلستان در تاریخ ۶ مهٔ ۱۹۹۴ در کاله فرانسه تونل را رسماً افتتاح کردند. ملکهٔ انگلستان از ایستگاه واترلو لندن و فرانسوا میتران از ایستگاهی در لیل به سوی کاله به حرکت درآمدند. این دو قطار با قطع سیستم کنترل رایانه‌ای تونل در یک لحظه به کالائیس رسیدند و رودرروی یکدیگر قرار گرفتند. پس از انجام مراسم افتتاح در کالائیس، میتران و ملکه الیزابت دوباره از طریق تونل به خاک انگلستان رفتند تا مراسم مشابهی را در آنجا برگزار کنند. در مراسم افتتاحیه دو نفر از کارگرانی که برای نخستین‌بار با فروریختن آخرین لایهٔ خاک، دو تونل را به هم متصل کرده بودند نیز حضور داشتند.